Vasiyetin varlığı halinde mirasın nasıl değerlendirileceği ve kişilerin nelere dikkat etmesi gerektiği hakkında genel bir kısım bilgiler ile önceki makalemi tamamlamıştım. Bu makalede ise yine miras hukuku hakkında belirtmek istediğim kalan mirasın araştırılması ve reddi hakkında yapılacaklar ile ilgili bilgilerimi aktarmaya çalışacağım.
Vefat eden kişinin ardından ilgili makamlara yapılması gereken başvurunun sizin mirasçılığınızı tayin edeceğini belirtmiştim. Buna hukuk aleminde Veraset ilamı denildiğini de önceki sayılarda sizlere söyledim. Peki bu veraset ilamı vefat eden kişinin hakkında her şeye erişmemize olanak sağlıyor mu diye bir soru ile geldiğinizde maalesef ki böyle bir şeyin mümkün olmadığını söylemeliyim. Veraset ilamı sizin sadece ölenin mirasçısı sıfatına erişmenizi sağlayacağı gibi hukuk aleminde bunun sonuçlarının doğurması için yapılacak ilk işlemlerdendir. Onun haricinde veraset ilamı talep ettiğinizde vefat eden kişinin malvarlığın ne olduğu hakkında bir bilgi size belirtilmez. Bunu araştırmak isteyen mirasçılar artık veraset ilamına dayanarak kendileri bu konu hakkında yasal olanaklardan faydalanarak öğrenme yoluna girişeceklerdir.
Mirasçılar, murisin malvarlığını öğrenmek için kapsamlı bir araştırmaya girmelidir. Bunu avukatlar aracılığıyla yapmak tabii ki işlemlerin süresini hızlandırmakta ve bilgilere erişilmesini daha tecrübeli bir yoldan yapmak demektir. Miras araştırması pek tabii ilk olarak kişinin tapuda bir taşınmazı olup olmadığını sorgulamasını içermelidir. Kişinin yaşamında tapuya kayıtlı kıldığı kendi üzerine arsa, arazi, bina, daire vb. tüm taşınmazlar bu tapudaki taşınmaz sorgulaması ile ortaya çıkacaktır. Genelde Avustralya’da yaşayan Türklerin Avustralya’ya gelmeden önce daha çok kırsal kesimde, kendi ailesinden kalan miras hakları ve taşınmazları olabileceği gibi başta büyük şehirler İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya gibi şehirlerde yatırım amaçlı veya ailesine daha önce belirtmediği bir takım gayrimenkullerin de bulunabileceğini belirtmeliyim. Bu da yapılacak araştırmanın gerçekten kapsam ve detay açısından ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Çünkü kişinin bildiği taşınmazlar haricinde vefat edenin başka birçok taşınmaz üzerinde hakkın bulunduğunu öğrenmesi de muhtemeldir.
Peki taşınmazları öğrendikten sonra yapılması gereken ise kişinin vefatından sonra emniyet genel müdürlüğünden kendi üzerine kayıtlı bir aracının olup olmadığını öğrenmek için araç sorgulamasıdır. Bu da taşınmaz kadar değeri bulunmasa bile ve Avustralya’dan sonra tekrar Türkiyede yaşamayı düşünen bireylerin ilk tercih ettiği yatırım veya öncelik olmasa da sizlerin bu araştırma içerisinde karşılaşabileceği miraslardan biridir.
Sonrasında kişinin maddi varlıklarını öğrenmek adına bankalarda mevduat ve ya kiralık kasa olduğuna ilişkin bir sorgu yapılması da önemli önceliklerdendir. Kişinin biliniyorsa öncelikle hangi bankada parasının bulunduğu ve hatta önemli ise bunun kullanılma çekilme ve ödeme gibi dökümleri sonrasında ise herhangi bir sürprizle karşılaşmamak için en azından Türkiye’nin bilinen belli başlı bankalarına o şahsa dair bir hesap ve ya kasa var mı diye sorulması gerekir.
Vefat eden kişinin yoğun bir borsa veya yatırım ilgisi olup olmadığına göre şirket hissesi ve hisse senedi sorgulamalarının yapılması da diğer birçok araştırma gibi gündeme gelebilir. Malvarlığının tam olarak bilinmesi için her ihtimale karşı bunların da araştırılması talebi ile eğer varsa bu konudaki malvarlığının öğrenilmesi tavsiyelerim arasında olacaktır.
Yalnız çok önemli bir konuyu belirtmeliyiz ki ölenin malvarlığı sadece bu belirtmiş olduğum aktifler ile değil borçları ile mirasçılarına kalacaktır. Kişinin sadece lehine olan mirası kabul edip borçları reddetmesi mümkün değildir. Siz mirası bir bütün olarak kendi oranınızda kabul ederseniz. Bunun için de yapılması gereken en önemli şey kişinin tüm bu malvarlığının yanında borca batık olup olmadığını veya aktif ve pasifler arasındaki değeri öğrenmek için terekenin tespiti davası açmak en işe yarar yöntem olabilir. Sonrasında mirasın reddi davası da kişinin borçlarından sorumlu olmamak için açılması gereken bir başka davadır ki bunları başlı başına başka makaleler ile açıklamam gerekir. Konu bütünlüğünü dağıtmamak adına bu davalara ilerideki makalelerimde değineceğim.
Saygılarımla
Av. Çetin Tuğberk Gürcan